Thanh Hóa hiện có khoảng một triệu thanh niên. Theo thống kê chưa đầy đủ, đến hết năm 2009, toàn tỉnh có khoảng hơn 300 nghìn thanh niên đi lao động tại các tỉnh, thành phố trong cả nước, tập trung chủ yếu ở các khu công nghiệp, khu chế xuất. Do đặc thù công việc, họ dành rất ít thời gian tham gia những sinh hoạt tập thể hay các hoạt động xã hội, đời sống văn hóa tinh thần chưa được quan tâm, tình trạng TN vi phạm pháp luật, mắc các tệ nạn xã hội diễn ra... Ðối với tổ chức đoàn, hội trong tỉnh, TN đi làm ăn xa đã dẫn đến thực trạng: Số lượng đoàn viên, thanh niên (ÐVTN) tham gia sinh hoạt, hoạt động ở địa bàn dân cư giảm đi rõ rệt, đội ngũ cán bộ đoàn thôn, bản thường xuyên biến động, có chi đoàn chỉ còn bí thư, hoặc phó bí thư... Việc thực hiện các nhiệm vụ của TN ở địa phương như thực hiện nghĩa vụ quân sự, tham gia phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh... trở nên hạn chế, khó khăn.

Bên cạnh đó, một nghịch lý đang diễn ra là tình trạng thiếu lao động trẻ làm việc tại địa phương. Thanh Hóa là tỉnh có tiềm năng, lợi thế lớn trong việc phát triển kinh tế trang trại, vườn rừng, cây đặc sản. Những năm gần đây, thực hiện đường lối đổi mới của Ðảng và Nhà nước về đẩy mạnh CNH, HÐH đất nước, Thanh Hóa đã làm tốt công tác thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư tại tỉnh. Mức lương các doanh nghiệp này trả cho người lao động không thấp hơn so với các doanh nghiệp tại các địa phương trong nước mà TN đến làm việc. Hơn nữa, TN vào làm việc trong các doanh nghiệp tại địa phương sẽ không còn lo lắng tới chỗ ở, đi lại, đời sống văn hóa tinh thần... Mặc dù vậy, TN vẫn không mặn mà, thiết tha đăng ký làm việc tại các doanh nghiệp này. Nhiều TN do cảm tính, thích theo bạn bè đi đến những nơi xa làm việc.

Từ thực trạng trên đặt ra cho tổ chức đoàn, hội về vấn đề đoàn kết, tập hợp, giáo dục và quản lý TN đi làm ăn xa như thế nào cho có hiệu quả. Xác định rõ vai trò, trách nhiệm của tổ chức đoàn, trong những năm qua Ban Thường vụ Tỉnh Ðoàn đã ban hành nhiều chủ trương, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở, chất lượng sinh hoạt chi đoàn và đoàn viên. Trong đó việc tạo sự gắn kết giữa tổ chức đoàn địa phương với TN đi làm ăn xa được xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong công tác đoàn kết, tập hợp và giáo dục TN.

Một trong những giải pháp hiệu quả được các cấp bộ Ðoàn trong tỉnh triển khai thực hiện là tổ chức ngày hội "Tuổi trẻ hướng về quê hương". Ngày hội được tổ chức vào dịp Tết Nguyên đán, khi TN đi làm ăn xa về quê ăn Tết. Ngày hội tập trung vào bốn hoạt động: Tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ - thể dục - thể thao; tổ chức các hoạt động chung sức vì cộng đồng như: vệ sinh môi trường, thăm hỏi tặng quà gia đình chính sách, trẻ em nghèo; tổ chức gặp gỡ, giao lưu giữa cấp ủy chính quyền, cán bộ đoàn ở địa phương với TN đang học tập, lao động ở ngoài địa phương về quê ăn Tết; trao đổi kinh nghiệm trong tìm kiếm việc làm, tạo dựng nghề nghiệp giữa TN đi làm xa và TN ở địa phương... Từ đó, tổ chức đoàn, hội ở địa phương nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của TN xa quê, góp phần bồi đắp thêm sự gắn bó và ý thức xây dựng quê hương của tuổi trẻ.

Ðể hoạt động có hệ thống và chiều sâu, Tỉnh Ðoàn đã xây dựng mô hình quản lý thanh niên đi làm ăn xa cấp xã với tên gọi "Tổ, nhóm thanh niên đi làm ăn xa". Những người phụ trách các nhóm này là thanh niên có uy tín, có kiến thức và am hiểu về hoạt động công tác đoàn, có kinh nghiệm trong tìm kiếm việc làm, phát triển kinh tế hoặc TN đi làm ăn xa thành đạt có tâm huyết với quê hương. Ðến nay, trên địa bàn toàn tỉnh đã thành lập hàng nghìn tổ, nhóm TN đi làm ăn xa.

Qua hai năm thực hiện, ngày hội "Tuổi trẻ hướng về quê hương" và mô hình quản lý TN đi làm ăn xa đã đạt một số kết quả khả quan như: Nhận thức và trách nhiệm của TN đi làm ăn xa hướng về quê hương, góp phần xây dựng quê hương ngày càng được nâng cao; tình trạng thiếu hiểu biết, vi phạm tệ nạn xã hội trong TN đi làm ăn xa đã giảm; nhiều gương điển hình trong lao động, phát triển kinh tế được ghi nhận, biểu dương và nhân rộng... Vào dịp cuối năm, nhiều Ðoàn cơ sở đã tổ chức cho TN đi làm ăn xa quyên góp hàng chục triệu đồng để trao tặng, hỗ trợ cho các gia đình có hoàn cảnh khó khăn, trẻ em nghèo học giỏi, xây dựng quỹ đoàn, hội...

Cách làm trên mặc dù đã mang lại những kết quả theo chiều hướng tích cực, góp phần đẩy mạnh việc tăng cường đoàn kết, tập hợp và giáo dục TN nhưng mới chỉ phản ánh những kết quả bước đầu và mới có tác dụng đối với những TN đi làm ăn xa có bản lĩnh, trình độ, có trách nhiệm với gia đình và yêu quê hương. Ðể giải quyết tốt vấn đề này, tổ chức đoàn, Hội cần xây dựng kế hoạch lâu dài và có chiều sâu, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành trong tỉnh. Trong thời gian tới, Ban Thường vụ tỉnh đoàn Thanh Hóa tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động hướng về cơ sở, đồng hành cùng TN trên con đường học tập, lập thân, lập nghiệp; đồng thời tiếp tục nghiên cứu các giải pháp tháo gỡ những khó khăn, thách thức trong đối tượng TN đi làm ăn xa hiện nay. Ðiều quan trọng là thông qua các hoạt động của mình, tổ chức đoàn, hội trong tỉnh cần quan tâm, tạo điều kiện và hướng TN tham gia phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, làm giàu ngay trên quê hương mình.